23–24 lutego w hotelu „Milenium” w Mikuliczynie po raz trzynasty spotkali się polscy i ukraińscy eksperci w sprawie odbudowy obserwatorium na górze Pop Iwan w Czarnohorze.
- Narady robocze odbywają się w lutym każdego roku – wyjaśnił dyrektor Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego prof. Jan Malicki. – Podobnie jak w latach poprzednich, oceniliśmy bardzo szczegółowo prace, które zostały wykonane w 2017 roku. Najważniejszym wydarzeniem w minionym roku było otwarcie 16 września Polsko-Ukraińskiej Stanicy Ratownictwa Górskiego. Jest to pierwsza część dawnego obserwatorium, które przywracamy do życia i które od kilku miesięcy jest siedzibą ratowników górskich.
Przez całą dobę są tam stale ludzie, którzy zajmują się bezpieczeństwem turystów i pilnują budynku. Ponadto, tak jak podczas każdej narady, zajęliśmy się bardzo szczegółowo tym, co będziemy robić w roku 2018: jakie prace planujemy, jakie mamy szanse na otrzymanie grantów. Wśród grantów mówiliśmy o wniosku, który w tym roku jeszcze nie będzie aktualny, ale od przyszłego roku może bardzo wspomóc odbudowę. Mianowicie, nasze spotkanie rozpoczęło się nie od rozmów na tematy budowlane, lecz było uroczystym otwarciem jubileuszu 80-lecia obserwatorium, które zostało, też uroczyście, powołane do istnienia 29 lipca 1938 roku. Postanowiliśmy więc obchodzić tę rocznicę bardzo uroczyście. Przywieźliśmy z Warszawy świeżo wydany piękny kalendarz z dwunastoma historycznymi zdjęciami obserwatorium, przypisanymi do każdego miesiąca.
Jan Malicki poinformował, że jubileusz będzie obchodzony w kilku etapach. 12 kwietnia specjalna sesja odbędzie się w Warszawie w Studium Europy Wschodniej, w Sali Balowej Pałacu Potockich. – Tam ogłosimy początek świętowania jubileuszu w Polsce. Kulminacyjne wydarzenie nastąpi 12 lipca, równo w 80. rocznicę, oczywiście, na górze Pop Iwan. Nie chcę zdradzać wszystkich pomysłów, ale chcemy, żeby to było prawdziwe wydarzenie. Zamknięcie jubileuszu będzie miało miejsce w listopadzie, a może w grudniu, w Warszawie.
- Z jednej strony, kontynuujemy sprawy historyczne i rozmawiamy o pogłębianiu projektów, bardzo ważnych obecnie dla obserwatorium – powiedział rektor Przykarpackiego Uniwersytetu Narodowego imienia Wasyla Stefanyka Ihor Cependa, – wzmacniamy posterunek ratowników i przymierzamy się do utworzenia w przyszłości polsko-ukraińskiej szkoły ratownictwa górskiego. Z drugiej zaś strony, mamy badania naukowe, które potrzebują kadry naukowej. To też są wspólne projekty grantowe uniwersytetów Polski i Ukrainy. Najpierw uniwersytetów Przykarpackiego i Warszawskiego. Sprawą najważniejszą dla nas jest połączenie wysiłków na polu realizacji projektów ekologicznych regionu. Wspólnie z ministerstwem ekologii i administracją rejonu werchowyńskiego pragniemy rozpocząć projekt budowy schronisk turystycznych, ponieważ ruch turystyczny w Czarnohorze się zwiększa. W ciągu roku obserwatorium odwiedziło wielu turystów z różnych krajów, zwłaszcza z Ukrainy i Polski. Jest to też wyzwanie z punktu widzenia ekologii, z którym musimy się liczyć. Są to, moim zdaniem, wyzwania, które łączą dziś Ukrainę i Polskę, zarówno na poziomie międzypaństwowym, jak i na poziomie międzyludzkim. Patrzymy na te projekty nie tylko z punktu widzenia badań i interesów naukowych, ale także z punktu widzenia polityki, i mamy nadzieję, że nasza współpraca nad tym projektem jeszcze bardziej nas połączy i stanie się w przyszłości wzorcem dla innych projektów – podkreślił Ihor Cependa.
Na pytanie, jak zachowuje się miejscowa ludność, Ihor Cependa powiedział:
- Od samego początku powiedzieliśmy otwarcie o naszych planach. Zawarliśmy je w umowach, szczególnie z władzami rejonu werchowyńskiego. Zaczynając od współpracy na poziomie szkolnictwa, chcemy tworzyć warunki dla młodzieży, która wyrosła w górach i która potrzebuje głębszej wiedzy szczególnie w dziedzinie nauk o ziemi. Z drugiej strony, realizacja tego projektu jest naszym wkładem w rozwój regionu.
Oleg Lutyj, przewodniczący werchowyńskiej rejonowej administracji państwowej uczestniczył w konferencjach i spotkaniach dotyczących obserwatorium. Zdaniem Lutyja, projekt ma wielkie znaczenie dla całego rejonu werchowyńskiego. – Bardzo dobrze, że takie doroczne konferencje odbywają się na początku roku, gdyż można będzie wcześniej rozpocząć tegoroczne prace. Nie są one ograniczone tylko do renowacji obiektu na górze Pop Iwan. Chodzi nam przede wszystkim o bezpieczną turystykę w górach – powiedział.